Działania wojenne w latach 1919–1922 w zachodniej Azji Mniejszej wywołane przez zbrojną agresję Grecji na terytorium Turcji, zakończone ostatecznie traktatem w Lozannie. Impulsem do podjęcia agresji przez Grecję była klęska imperium osmańskiego w wyniku I wojny światowej. Rząd w Atenach widział możliwość zaanektowania obszarów Turcji zamieszkiwanych częściowo przez ludność grecką i konsekwentną realizację Megali Idea – planu budowy Wielkiej Grecji. Plany ekspansji do Azji Mniejszej w początkowej fazie były popierane przez zwycięskie mocarstwa, a szczególnie dużą rolę w skłonieniu Grecji do interwencji odegrała Wielka Brytania. Rozpoczęta w maju 1919 roku inwazja grecka na wybrzeża Jonii oraz zajęcie Smyrny (Izmiru) zapoczątkowały wojnę. W wyniku wojny przegranej militarnie przez Grecję nastąpił kryzys polityczny, gospodarczy i ludnościowy w Grecji zakończony upadkiem monarchii i wprowadzeniem republiki. Traktat z Lozanny z 1923 roku, rewidujący na korzyść Turcji postanowienia traktatu z Sèvres z 1920 roku, zawierał postanowienia o wymianie ludności pomiędzy Grecją a Turcją. W konsekwencji tereny zachodniej Anatolii (starożytna Jonia) oraz Pontu musiało opuścić ok. 1,5 mln Greków, którzy zamieszkiwali te ziemie nieprzerwanie od 2500 lat. Z Grecji wysiedlono równolegle ok. 250-300 tys. Turków i innych muzułmanów. Motywy polityki Grecji wobec Turcji na terenie zachodniej Anatolii Podstawowym źródłem podjęcia działań zbrojnych Grecji wobec imperium osmańskiego była chęć zrealizowania idei, jaka przyświecała Grekom od czasów odzyskania niepodległości w 1830, a która zdefiniowana była w pojęciu Megali Idea – Wielkiej Idei (wyzwolenia – zjednoczenia wszystkich greckich ziem). Ruch, realizowany przez kolejne rządy w Atenach polegał na przyłączeniu do Grecji wszystkich ziem zamieszkiwanych przez ludność grecką od czasów starożytnych i restauracji Bizancjum ze stolicą w Konstantynopolu. Wielka Idea odniosła sukcesy w konsekwentnym powiększaniu terytorium Grecji od roku 1830, szczególnie spektakularnym w okresie wojen bałkańskich (1912-1913), gdy Turcja straciła na rzecz Serbii, Bułgarii i Grecji prawie wszystkie terytoria europejskie. Konsekwencją tej idei było rozpowszechnienie się nacjonalizmu w społeczeństwie i dążenie poprzez wojnę do wcielenia terenów z ludnością grecką w Jonii, Tracji, Konstantynopolu i Poncie. Megali Idea dominowała w polityce Aten od XIX w. do 1922, kiedy po przegranej wojnie z Republiką Turecką ostatecznie została zarzucona. Na podjęcie decyzji o wojnie miała wpływ trudna sytuacja, w jakiej znaleźli się Grecy w Turcji. Tereny Zachodniej Anatolii i Pontu zamieszkiwali od czasów starożytnych w liczbie ok. 2,5 mln. Pod wpływem nacjonalizmu, jaki rozpowszechnił się w Turcji w XIX w. nastąpiły procesy, które zburzyły dotychczasową koegzystencję różnych narodowości w państwie wielonarodowościowym. Ruch młodoturecki pod hasłami liberalizmu i modernizacji kraju, odwoływał się do nacjonalistycznych haseł panturkizmu. Mniejszości narodowe (Grecy, Ormianie, Arabowie) z kolei od roku 1916 żądały pełnej niepodległości w oparciu o hasło samostanowienia narodów wysuwane przez Ententę, co oznaczało w praktyce rozbiór imperium osmańskiego na zasadzie rozgraniczenia etnicznego[2]. Hasło wyzwolenia chrześcijan w imperium osmańskim było oficjalnym celem politycznym wojny Imperium Rosyjskiego – caratu a mniejszość chrześcijańska w Turcji była traktowana instrumentalnie jako narzędzie polityki zagranicznej Rosji[3]. Po wypowiedzeniu Turcji wojny przez Rosję (4 listopada 1914) i pozostałe państwa Ententy, w 1915 r. rząd młodoturecki rozpoczął budowę państwa o charakterze etnicznie tureckim, a pierwszą ofiarą padli Ormianie, którzy w latach 1915-1917 zostali eksterminowani w czystkach etnicznych określanych jako rzeź Ormian (w tym okresie dotknęło to także Greków pontyjskich[4]). Europejscy Grecy też nieraz doświadczyli krwawych tureckich represji, ale wieści pochodzące od ormiańskich i pontyjskich świadków tych wydarzeń wzbudziły głęboki niepokój odnośnie ich własnej przyszłości. W czasie I wojny światowej nie nastąpiły natomiast żadne działania wojenne pomiędzy Grecją a imperium osmańskim. Grecja pomimo nabytków terytorialnych wojen bałkańskich nie graniczyła bowiem bezpośrednio z Turcją. Zawarcie w październiku 1918 rozejmu między państwami Ententy a imperium osmańskim i sułtanem Mehmedem VI, narzucającego Turcji twarde warunki rozejmowe miało wpływ na decyzję o wprowadzeniu wojsk greckich do Azji Mniejszej. Na konferencji pokojowej w Paryżu premier angielski David Lloyd George zapewnił Eleuteriosa Venizelosa o swoim poparciu wobec aneksyjnych zamiarów Greków i wyraził chęć pomocy wojskowej. Do rozbioru państwa osmańskiego obok Grecji i Wielkiej Brytanii przyłączyły się Włochy, Francja oraz na wschodzie Armenia. Podział terytoriów Turcji przez zainteresowane strony nie przebiegał bez zakłóceń, bowiem już na samym początku doszło do spięcia między Włochami a Grecją o okręg Smyrny, zakończonego opuszczeniem przez włoską delegację paryskiej konferencji pokojowej. Premier angielski zabiegał u wysłannika USA o poparcie Aten w tej kwestii. 19 maja 1919 armia grecka rozpoczęła okupację wojskową Smyrny (Izmir) i okręgu Smyrny (tur. Izmir), który stanowił największe skupisko Greków w Azji Mniejszej.